ارزیابی تأثیرپذیری رژیم آبدهی چشمه‌های کارستی از رخداد خشکسالی مطالعۀ موردی‌: چشمه‌های کارستی حوضۀ رودخانۀ الوند

آبخوان­های کارستی از مهم‌ترین منابع تأمین آب مورد نیاز برای شرب و کشاورزی در استان کرمانشاه است. وقوع خشکسالی­های دو دهۀ گذشته، سبب کاهش شدید میزان آبدهی این آبخوان­ها شده است و این امر تأثیر زیادی بر جوامع انسانی منطقه داشته است. هدف از این پژوهش ارزیابی تأثیر‌پذیری رژیم آبدهی و همچنین شناخت روند رژیم آبدهی چشمه­های کارستی حوضۀ رودخانۀ الوند از رخداد خشکسالی در طول چندین دهۀ گذشته است. آمار ماهانۀ بارش و دبی ایستگاه­های باران‌سنجی و هیدرومتری، داده­های اصلی پژوهش هستند و بر اساس مشابه‌بودن شرایط اقلیمی، ویژگی­های زمین­شناسی و ژئومورفولوژی کارست سه چشمۀ سرابگرم، ماراب و ورده­ناو به‌عنوان چشمه­های شاخص انتخاب شدند. از شاخص SPI برای تحلیل خشکسالی­ها و از روش­های آماری استانداردسازی دبی و بارش، RAPS، محاسبۀ شاخص و تعیین خشکسالی هیدرولوژیکی و ارتباط آن با خشکسالی هواشناسی برای ارزیابی و برآورد تأثیرپذیری رژیم آبدهی چشمه‌ها از رخداد خشکسالی ‌استفاده شد‌. نتایج پژوهش نشان داد، هر سه چشمه به کاهش بارش حساس است؛ اما زمان واکنش به کاهش بارش در سه چشمه یکسان نیست؛ همچنین تأخیر زمانی بین رخداد خشکسالی هواشناسی با کاهش آبدهی چشمه­ها وجود دارد و از 1377 تا 1389 روند نزولی در رژیم آبدهی چشمه­ها مشاهده می­شود. تأثیرپذیری آبدهی چشمه­ها از خشکسالی به توسعه­یافتگی سیستم­های کارستی، حجم ذخیرۀ دینامیکی (اثر حافظه) آبخوان، مدت و شدت خشکسالی بستگی دارد و رخداد دو دورۀ خشک شدید، اثر حافظه آبخوان­ها را تعدیل کرده و باعث شده است که از سال 1378 تا 1389 خشکسالی هیدرولوژیکی ملایمی در رژیم آبدهی چشمه­ها غلبه داشته باشد.